Historia

Historia chóru parafialnego została przygotowana przez Panią Barbarę Pająk na 75-lecie istnienia chóru. W roku 2009 została zamieszczona na stronie Towarzystwa Przyjaciół Czechowic-Dziedzic, stanowi także główny materiał wydawnictwa okolicznościowego wydrukowanego na 80-lecie istnienia chóru. Chór dziękuje autorce za możliwość umieszczenia historii na swojej stronie internetowej.

Pieśń od zawsze była obecna w życiu człowieka. Śpiewano w domu na różnych uroczystościach rodzinnych, takich jak: wesela, urodziny, chrzciny. Festyny, zabawy, wycieczki, przedstawienia, lokalne uroczystości również dawały okazję do wspólnego śpiewania. Chóralny śpiew rozbrzmiewał w kościele.

W okresie gdy Polska nie istniała, a jej ziemie znalazły się w granicach obcych państw, pieśń stała się orężem w walce o wolność. Już w niepodległej Polsce była wyrazem miłości do odzyskanej Ojczyzny. W numerze 12 z 1922 roku pisma „Śpiewak Śląski” tak oto określano nową rolę pieśni: „Teraz nie budzić już ducha polskiego mamy, ale nieść ludowi ideały nasze, ukochanie piękna i pieśni, wpływać na uszlachetnienie ludu i młodzieży.”

Historia śpiewactwa na Śląsku Cieszyńskim jest związana z najpiękniejszymi dążeniami narodowymi i tradycją regionu. W II połowie XIX wieku śpiewnikiem i modlitewnikiem dla ludu śląskiego stał się kanoncjał ks. Antoniego Janusza. Dzieło jego życia nosiło tytuł: „Praca codzienna i całożywotna każdego chrześcijanina katolickiego albo książka modlitewna i kancjonał dla katolików z różnych książek modlitewnych i śpiewników zebrana”.

Ks. Antoni Janusz urodził się 19 września 1820 roku w Czechowicach na Liszkach, w rodzinie zarządcy majątku hrabiego Renarda. Wraz z całą rodziną chodził do odległego kościoła parafii św. Katarzyny, jedynej świątyni istniejącej w ówczesnych Czechowicach. Przez wiele lat był proboszczem w Zebrzydowicach. Zmarł w 1861 roku, a jego śmierć wywołała poruszenie na całym Śląsku Cieszyńskim. W gazecie „Gwiazdka Cieszyńska” napisano: „Wzbudził lud nasz katolicki od dawna przez nieprzyjaźń czasów na duchu uśpiony”.

Pieśń łączyła, uczyła miłości do ojczyzny i wszystkich ludzi, pomagała w życiu, wywoływała wszystkie odcienie uczuć. Spełniała również ważną rolę integracyjną. Wielu ówczesnych księży rozumiało rolę pieśni w życiu narodowym i religijnym, dlatego też udzielali wsparcia organizatorom chórów kościelnych. To właśnie chóry były najbardziej masową formą tworzenia kultury muzycznej.

W 1934 roku przy parafii św. Katarzyny w Czechowicach został zawiązany chór mieszany. Jego powstanie nie trafiło w muzyczną pustkę, gdyż od 1932 roku działał przy Szkole Publicznej Powszechnej nr 1 chór mieszany I-go Koła Macierzy Szkolnej Śląska Cieszyńskiego. Założycielem i dyrygentem chóru kościelnego był Józef Borgieł, członek działającego w parafii Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej Męskiej. Bazą powstającego chóru stali się członkowie czyli druhowie tego stowarzyszenia. W księdze protokołów stowarzyszenia, w sprawozdaniu z zebrania druhów 4 lutego 1934 roku zapisano: „Ksiądz patron (ks. Marian Majewski) prosił, że o ile powstanie wkrótce chór, by pilnie uczęszczali na próby śpiewu i spieszyli z ochotą około rozwoju jego, a druh Józef Borgieł oświadczył, że o ile praca ta pójdzie wytrwale to on z ochotnem sercem przyczyni się do rozwoju chóru”.

O powstaniu chóru informuje zapis dokonany w księdze protokołów w dniu 30 grudnia 1934 roku, a będący sprawozdaniem z Walnego Zebrania Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej Męskiej. W części protokołu zawierającego sprawozdanie z całorocznej działalności stowarzyszenia, w punkcie powstanie chóru, zapisano dzień 15 luty. W pozostałej części protokołu dzień 18 luty pojawia się jako dzień powstania chóru. Dziś już trudno dociec, która z tych dat jest prawdziwa. Do chóru wstąpiły także dziewczęta, członkinie działającej w parafii Kongregacji Mariańskiej. W protokole w zebrania stowarzyszenia z 5 marca 1934 roku zapisano: „Ksiądz patron Marian Majewski zwrócił się do druhów z prośbą, ażeby tak na próbach jakoż i po próbach zachowywali się spokojnie a szczególnie wobec dziewczyn”.

Pierwszy występ chóru miał miejsce 18 marca 1934 roku w miejscowym kościele w czasie uroczystości ku czci św. Józefa, patrona młodzieży. W księdze protokołów stowarzyszenia, w marcu 1934 roku napisano: „W niedzielę rano wyruszyła młodzież ze sztandarami na ranne nabożeństwo, które odprawił ks. dziekan protektor Stowarzyszenia Jan Barabasz, a w czasie nabożeństwa kościelny chór po raz pierwszy przy dźwiękach organu pod przewodnictwem druha Józefa Borgła odśpiewał udanie kilka pieśni.”

Chór liczył ponad 50 członków i śpiewał różne pieśni kościelne i narodowe. Uświetniał swymi występami uroczystości kościelne, imprezy organizowane przez Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, Męskiej, uroczyste akademie itd. Z czasem występom chóru towarzyszyła orkiestra.

Członkowie chóru na fotografii z 1934 roku

I rząd (leżą): Pająk Ferdynand, Mańdok Władysław II rząd (siedzą od lewej): Gazda Anna, Malec Natalia, Stokłosa Anna, Kurczyk Amalia, Borgieł Stanisław, Ks. Majewski Marian, Borgieł Józef, Siwiec, Świder Jan, Mańdok Maria, Moś Helena, Wojciechowska Jadwiga. III rząd (stoją od lewej): Malec Alojzy, Grygierczyk Aniela, Nycz Aniela, Chyla Alojzja, Beczała Maria, Bartoszek Amalia, Borgieł Anna, Szypuła Anna, Herczek Stefania, Niemczyk Stefania, Sikora Stefania, Janusz Rozalia, Mola Józef, Gazda Antoni. IV rząd (stoją od lewej): Borgieł Franciszek, Janusz Ludwik, Wojciechowski Edward, Cwajna Stefania, Kopeć Franciszek, Przemyk Franciszek, Herczek Wiktor, Staniek Edward, Szweda Józef, Siwiec Karol, Kurczyk Ludwik, Szpoczek Rudolf, Bodek, Hałas Ludwik, Kiecza Karol. V rząd (stoją od lewej): Mańdok Antoni, Wanot Antoni, Janusz Stanisław, Bartoszek Stefan, Hałas Franciszek, Szweda Ludwik, Szczotka Antoni, Feilhauer Franciszek, Haczek Jan, Zuber Rudolf, Cwajna Ignacy.

Jako że rolę opiekuna chóru pełniło SMPM, to w jego księdze protokołów odnotowano wszystkie jego występy od momentu powstania aż do 1938 roku. Informacji z lat 1937-1938 jest bardzo mało, a z roku 1939 brak ich w ogóle. Powodem tego stanu rzeczy nie było zaprzestanie występów przez chór, ale fakt, że od 1937 roku jego opiekunem była Akcja Katolicka (protokół z 21 lutego 1937 roku).

• 15 luty – Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej urządziło pierwszą próbę nowo założonego chóru z p. Borgłem Józefem.
• 18 marca – Stowarzyszenie obchodziło święto św. Józefa patrona młodzieży i podczas nabożeństwa chór odśpiewał kilka pieśni; po nabożeństwie odbyło się uroczyste zebranie, a wieczorem zostało odegrane przedstawienie.
• 15 kwietnia – Delegacja ze sztandarem brała udział na zakończenie roku Jubileuszowego, a chór odśpiewał kilka pieśni.
• 21 maj – Chór kościelny śpiewał podczas nabożeństwa w św. Kongregacji Marjańskiej.
• 17 czerwiec – Stowarzyszenie obchodziło uroczystość św. Alojzego, chór śpiewał podczas rannego nabożeństwa.
• 24 czerwiec – Chór przy SMP urządził wycieczkę do Jaworza, tam brał czynny udział w nabożeństwie, a później dalszy ciąg wycieczki w góry.
• 5 sierpień – Delegacja ze sztandarem i zarazem chór wystąpił w uroczystym nabożeństwie odpustowym w kościele parafialnym i także wzięło udział przy poświęceniu sztandaru KSMŻ w Międzyrzeczu.
• 1 wrzesień – Delegacja ze sztandarem i zarazem nasz chór kościelny występował przy ślubie członka honorowego p. Borgła Józefa.
• 28 październik – Stowarzyszenie obchodziło uroczystość Chrystusa Króla z wystąpieniem chóru, a wieczorem odbyło się przedstawienie.
• 11 listopad – Delegacja wzięła udział w święto narodowe 11 listopada z wystąpieniem chóru kościelnego.
• 18 listopad – KSMM obchodziło święto św. Stanisława Kostki z występem chóru, a wieczorem odbyło się przedstawienie.
• 25 listopad – Chór występował w święto św. Cecylii.
• 25 grudzień – Chór kościelny występował na Pasterce i na głównem nabożeństwie wraz z orkiestrą.
• 26 grudzień – Chór brał udział w uroczystości Opłatkowej u p. Danelowej.

1935 rok

• 1 styczeń – Chór występował na sumie wraz z orkiestrą.
• 17 marzec – KSMM obchodziło święto św. Józefa z występem chóru kościelnego na rannem nabożeństwie.
• 14 kwiecień – Chór kościelny śpiewał pasję.
• 21 kwiecień – Chór kościelny odśpiewał na scenie kilka pieśni.
• 22 kwiecień- KSMM brało udział w święconem, na którem chór kościelny odśpiewał kilka pieśni.
• 28 kwiecień – Chór kościelny odśpiewał kilka pieśni z okazji zakończenia Roku Jubileuszowego.
• 3 maj – Stowarzyszenie w liczbie 30 druhów brało gremialny udział w uroczystości konstytucyjnej, a chór kościelny odśpiewał kilka pieśni.
• 13 maj – Na próbie chóru kościelnego uczczono śmierć śp. Marszałka J. Piłsudskiego chwilą milczenia.
• 15 maj – Z okazji imienin ks. dziekana Jana Barabasza chór kościelny odśpiewał 2 pieśni, a następnie delegacje Związków Katolickich złożyły mu życzenia.
• 20 czerwiec – Stowarzyszenie brało udział z sztandarem na sumie i w procesji do 4 ołtarzy, a chór kościelny z orkiestrą odśpiewał kilka pieśni.
• 4 sierpień – Chór kościelny wraz z orkiestrą odśpiewał kilka pieśni.
• 18 sierpień – Chór kościelny w liczbie 14 osób urządził wycieczkę na Klimczok.
• 20 październik – Chór kościelny występował na kiermaszu u p. Danelowej.
• 27 październik – Z okazji święta Chrystusa Króla chór występował na sumie wraz z orkiestrą, a wieczorem u p. Danelowej na akademji chór odśpiewał kilka pieśni.
• 3 listopad – Chór kościelny występował o 9tej z okazji poświęcenia sztandaru Ligi Morskiej i Kolonialnej.
• 17 listopad – KSMM obchodziło święto św. Stanisława Kostki z występem chóru na rannem nabożeństwie.
• 20 listopad – Odbył się pogrzeb ś.p. druha Janusza Ludwika. Na pogrzebie chór odśpiewał mszę żałobną.
• 25 grudzień – Chór kościelny odśpiewał na pasterce i na sumie z orkiestrą kilka pieśni.

1936 rok

• 6 styczeń – Chór kościelny występował na sumie wraz z orkiestrą.
• 9 luty – Chór kościelny występował na ślubie E. Szarówny.
• 16 luty – Stowarzyszenie wraz z chórem urządziło zabawę karnawałową u p. J. Bartoszka.
• 5 kwiecień – Chór kościelny odśpiewał pasję.
• 12 kwiecień – chór wraz z orkiestrą odśpiewał kilka pieśni.
• 3 maj – Delegacja ze sztandarem brała udział w pochodzie, a chór kościelny na 9tej wraz z orkiestrą odśpiewał kilka pieśni.
• 15 maj – Stowarzyszenie złożyło życzenia przed dzień imienin ks. i dziekana Janusza Barabasza, a chór kościelny odśpiewał pieśni.
• 11 czerwiec – Chór kościelny odśpiewał kilka pieśni na sumie jak również przy 4 ołtarzach.
• 9 sierpień – Delegacja ze sztandarem brała udział na mszy św. i procesji z okazji odpustu a chór kościelny odśpiewał z orkiestrą kilka pieśni.
• 15 sierpień – Delegacja ze sztandarem brała udział w pochodzie i na mszy św. z okazji poświęcenia sztandaru KSMŻ oddział Czechowice, a chór kościelny odśpiewał kilka pieśni.
• 25 październik – Chór kościelny o 1/2 11 wraz z orkiestrą odśpiewał kilka pieśni, a wieczorem w sali p. A. Danelowej ku czci Chrystusa Króla.
• 15 listopad – Stowarzyszenie obchodziło św. młodzieży ku czci św. Stanisława Kostki zakończone uroczystą akademią u p. Sołgi. Chór występował na sumie i na akademii z orkiestrą.
• 25 grudzień – Chór kościelny odśpiewał na pasterce i na sumie z orkiestrą kilka pieśni.

1937 rok

• 1 styczeń – Chór kościelny pod kier. Borgła Józefa odśpiewał kolędy w kościele.
• 6 styczeń – Chór kościelny pod kierunkiem p. Borgła J. odśpiewał w klasztorze OO. Jezuitów kilka kolęd na sumie.
• 28 marzec – Chór kościelny odśpiewał z orkiestrą kilka pieśni w kościele.
• 16 maj – Chór kościelny z orkiestrą śpiewał w kościele.
• 27 maj – Chór kościelny odśpiewał kilka pieśni na sumie i przy 4 ołtarzach.

1938 rok

• listopad – podczas mszy rannej śpiewał chór kościelny, a kazanie o życiu św. St. Kostki wygłosił ks. kanonik Barabasz Jan.

Chór cieszył się szczególną opieką ówczesnego proboszcza ks. Jana Barabasza.

Rok 1931 - proboszcz ks. Jan Barabasz (siedzi w środku) wśród dzieci na Lipowcu

Działalność chóru kościelnego zamarła wraz z wybuchem II wojny światowej w 1939 roku. Krótko po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku Józef Borgieł zaczął zabiegać o reaktywację chóru. Dzięki wsparciu ówczesnego administratora parafii ks. prof. Józefa Skudrzyka osiągnął ten cel. Próby chóru rozpoczęły się w sierpniu, jego trzon stanowili przedwojenni chórzyści. Przybyło również wielu młodych ludzi, którzy na próby chóru przychodzili z odległych części parafii pokonując po kilka kilometrów. W pierwsze Święta Bożego Narodzenia po wojnie, chór w kościele odśpiewał kolędy. W następnych latach występował na wszystkich uroczystościach kościelnych, przeważnie z towarzyszeniem organów lub orkiestry. Repertuar chóru to: pieśni, kolędy, msze polskie i łacińskie. Obok utworów o treści religijnej pojawiły się pieśni o wydźwięku narodowym jak np. fragmenty oper Stanisława Moniuszki. Chór reprezentował wysoki poziom, stąd zapraszany był do okolicznych miejscowości, gdzie swymi występami uświetniał lokalne uroczystości.

Chór kościelny 20 sierpień 1950 rok

I rząd (siedzą od lewej): Gazda Maria, Janusz Monika, Świder Józef – muzyk, ks. Pustelnik Juliusz, Borgieł Józef – dyrygent, Wilert Jadwiga, Kubala Jadwiga, Czarnecka Zofia. II rząd (stoją od lewej): Grygierczyk Emilia, Łukosz Bronisława, Kocur Anna, Moś Alfreda, Gola Irena, Kominek Maria, Wilert Maria, Kominek Helena, Zuber Maria, Kominek Natalia, Pieczka Rozalia, Kóska, Stryczek Eugenia. III rząd (stoją od lewej): Pustelnik Józef, Moś Ignacy, Grygierczyk Stanisław, Kłaptocz Stanisław, Borgieł Stanisław, Borgieł Karol, Szweda Ludwik. IV rząd (stoją od lewej): Szweda Edmunt, Chmielniak Władysław, Mańdok Antoni, Janusz Józef, Bartoszek Wiktor, Mańdok Alfred.

Rozwój i sukcesy chóru nie byłyby możliwe bez życzliwej opieki proboszcza ks. Juliusza Pustelnika. 

Rok 1958, proboszcz ks. Juliusz Pustelnik (siedzi z lewej strony) wśród dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 1

Rozkwit chóru ma miejsce w latach 50-tych i 60-tych XX wieku. Okres późniejszy to powolne ograniczanie jego działalności. Przyczynami tego zjawiska było między innymi: odchodzenie starszych chórzystów, którzy nie byli w stanie podołać obowiązkom; odpływ młodych, których bardziej interesowała nowoczesna muzyka; nieprzychylna postawa władz, które prowadziły systematyczną ateizację społeczeństwa. W tym okresie pracę z chórem zakkończył jego założyciel i wieloletni dyrygent Józef Borgieł.

Ksiądz Rudolf Jeziorski oraz dyrygent chóru Krystyna Borgieł wśród chórzystów

Działalność chóru ponownie rozkwita dzięki proboszczowi ks. Rudolfowi Jezierskiemu. Dyrygentem został Marcin Wilczek i prowadził chór przez okres trzech lat, a w 1982 roku dyrygentką została Krystyna Borgieł. Pod jej batutą chór koncertuje w kraju i za granicą, a także systematycznie wzbogaca swój repertuar. Krystyna Borgieł kierowała chórem do 2007 roku, kiedy to ze względu na stan zdrowia, po 25 latach pracy w chórze, musiała zrezygnować ze swej pasji tworzenia pięknej historii chóru. Podczas Jej dyrygentury nawiązane zostały kontakty z chórami: kościoła pw. Matki Boskiej Uśmiechnięte w Pszowie, PZKO „Zaolzie” w Orlovej-Lutyni, „Moniuszko” z Czechowic-Dziedzic.

Dyrygentka chóru Krystyna Borgieł wśród chórzystów

Od 2001 do 2017 roku opiekę nad chórem sprawuje ks. proboszcz Andrzej Zelek, a następnie ks. Piotr Pietrasina - administrator parafii. Kontynuatorką pracy dyrygenckiej została Pani Dorota Pollak, która krótko pracowała z chórem, od lipca 2007 roku do stycznia 2008 roku. Od 2008 roku dyryguje nim Agnieszka Gregorczyk-Sinkowska

Chór wykonywał i nadal wykonuje większość swoich utworów a'capella. Jednak przez wiele lat z chórem współpracowali organiści, przede wszystkim założyciel, dyrygent i organista Józef Borgieł, następnie Tadeusz Łukosz, Andrzej Kapias i Krzysztof Karcz, a także gościnnie z chórem występowała Pani Ewa Bąk.  

Nowa era chóru rozpoczęła się z przejęciem dyrygentury przez Agnieszkę Gregorczyk-Sinkowską, która od czerwca 2008 roku prowadzi chór z pasją, niespotykanym zaangażowaniem i humorem. Od tego czasu chór uzupełnia i rozszerza repertuar o opracowania nowych utworów. Obecnie chór liczy 29 stałych członków.

W najnowszej historii chór koncertował w kościołach dekanatu czechowickiego, Bielska-Białej, Hałcnowa, Milówki, Istebnej, Ustronia-Polany, Żywca, Cieszyna, Międzyrzecza, Katowic, Rudy Śląskiej, Zakopanego oraz w Republice Czeskiej.

W 2014 roku chór parafialny parafii św. Katarzyny przystąpił do Polskiego Związku Chórów i Orkiestr.